Người vợ hoặc chồng yêu cầu tuyên bố chồng hoặc vợ mất tích có đồng thời được xin ly hôn không?

Theo hướng dẫn tại điểm b1 mục 8 Nghị quyết số 02/2000/NQ-HĐTP ngày 23/12/2000 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao

(Nghị quyết số 02) hướng dẫn áp dụng một số quy định của Luật hôn nhân gia đình năm 2000 thì: “Người vợ hoặc người chồng đồng thời yêu cầu Tòa án tuyên bố người chồng hoặc người vợ của mình mất tích và yêu cầu Tòa án giải quyết cho ly hôn. Trong trường hợp này nếu Tòa án tuyên bố người đó mất tích thì giải quyết cho ly hôn; nếu Tòa án thấy chưa đủ điều kiện tuyên bố người đó mất tích thì bác các yêu cầu của người vợ hoặc người chồng”. Trên thực tế hiện nay, vẫn còn nhiều Tòa án áp dụng hướng dẫn nêu trên để giải quyết trường hợp vợ hoặc chồng yêu cầu tuyên bố người chồng hoặc người vợ mất tích, đồng thời yêu cầu xin ly hôn trong cùng vụ án, với lý do cho đến nay, chưa có văn bản nào thay thế, sửa đổi hướng dẫn này tại Nghị quyết số 02. Chúng tôi thấy rằng, Nghị quyết số 02 hướng dẫn áp dụng luật hôn nhân gia đình năm 2000 khi Pháp lệnh về trình tự thủ tục giải quyết vụ án dân sự quy định không tách rời giải quyết việc dân sự và vụ án dân sự đang có hiệu lực pháp luật; Bộ luật tố tụng dân sự năm 2005 ra đời quy định tách bạch trình tự thủ tục giải quyết vụ án dân sự và việc dân sự, nên hướng dẫn của Nghị quyết số 02 về việc “yêu cầu tuyên bố một người mất tích đồng thời yêu cầu xin ly hôn” mặc dù cho đến nay đến nay chưa có văn bản quy phạm pháp luật nào thay thế, bổ sung, nhưng mặc nhiên không còn hiệu lực pháp luật. Do đó, sau khi Bộ luật tố tụng dân sự có hiệu lực pháp luật, Tòa án phải thực hiện đúng quy định không thể giải quyết yêu cầu tuyên bố một người mất tích (theo thủ tục giải quyết việc dân sự) và yêu cầu xin ly hôn (theo thủ tục giải quyết vụ án dân sự) trong cùng một vụ án. Trong trường hợp người vợ hoặc người chồng đồng thời yêu cầu Tòa án tuyên bố người chồng hoặc người vợ của mình mất tích và yêu cầu Tòa án giải quyết cho ly hôn, thì Tòa án phải giải quyết đối với yêu cầu Tòa án tuyên bố người chồng hoặc người vợ của người có yêu cầu mất tích trước và căn cứ vào kết quả của việc giải quyết yêu cầu nêu trên để giải quyết yêu cầu cho ly hôn trong vụ án khác. 

                                                                                                                             Nguyễn Cương Lĩnh